Barbaars Mexico ?

Kroniek van een bus en een Sub. Postmoderne bus in de voettreden van de Subcomandante gedurende zijn doorreis van de Andere Campagne door Mexico

Door Rodrigo Ibarra
“El Rocinantevan Troje”

3. december 2006

Een landschap als een wit blad. Tussen Matamoros en de delta van de Río Bravo lijkt alles één grote woestijn met her en der triestige struiken, eenzaam in de vochtige nevel. Het monotone gerommel van de bus in de lange, eentonige rechte stukken doet de reizigers van de Rocinante van Troje – zo heb ik onze bus omgedoopt- indommelen. Plots, als een fata morgana midden in de troosteloosheid, kruisen we een lange lijkstoet : Hummers, Porsches, Cheyennes, Lobos, Suburbans. Een honderdtal opvallende 4X4 wagens met brede banden en gepolariseerde ruiten.

Barbaars Mexico

Fotos: D.R. 2006 Rodrigo Ibarra

“Barbaars Mexico” was de titel die John Keneth Turner koos voor zijn boek waarin hij onthutst het bestaan van slavernij in de XX eeuw beschrijft. Weinige tijdgenoten gaven hem toen zijn verdiende waardering. Aan het begin van de eeuw van vooruitgang, van de spoorwegen, de elektriciteit, de telegraaf en de auto, was Mexico een nieuwe natie, verwant met de glamour van Europa en voorgedragen door de held van het interventionisme, Porfirio Días, die het land op de sporen van het neoliberalisme zette.

De hedendaagse paradox dat ons land de democratie bereikt heeft, is echter nog belachelijker en schandaliger. Slavernij in het huidige Mexico is absurder dan een eeuw geleden . Ga pootje baden in Playa Bagdad, in de noordoosthoek van de opgelegde grens, aan de oevers van de rottende en drassige delta van de Río Bravo.

Het Paard drentelt rond

Rond vier uur in de namiddag gaan de deuren van de houten hutten van Playa Bagdad open. Elk van de honderden hutten zijn eigendom van Alejandro y Alicia Gómez Barrios (Welke patroon leent huizen aan al zijn arbeiders?). De vissers halen de netten, de touwen en grote bussen vol benzine op. Het Paard wandelt over het strand.

De vissersboten, de netten en touwen, de uitrusting, alles behoort toe aan Alejandro en Alicia, met uitzondering van de benzine. Die wordt door de vissers zelf aangekocht.(Welke patroon leent vissersboot, net en touwen aan al zijn arbeiders?). De benzine niet. De vissers trekken de zee in. Ze gooien hun netten uit, halen die terug op en verwijderen de vastgeraakte vis. Hondshaai, snapper, gele snapper, zeebrasem, schubvis. Ze gooien de netten opnieuw uit. De netten dalen naar de diepte onder het gewicht van de smeekbeden en de hoop meer kilo’s vis te vangen dan de liters benzine die ze verbruiken om diep in zee te gaan en terug te keren. Dikwijls is dat niet het geval. Ze gooien de netten uit en halen ze opnieuw op. En opnieuw tot de ochtend. Dan wordt de vis naar het pakhuis gebracht en gewogen.

Het is al donker wanneer de visser terug thuiskomt. Hij tast in het duister. Sinds jaren zijn er in het dorp enkel kale elektriciteitspalen te zien. De huizen hebben nooit elektriciteit gehad. Er is ook geen school, kerk noch medisch centrum. In de donkerte sluipt Het Paard door het dorp.

Het ochtendgloren belicht het pad naar het strand. De vrouwen, samen met hun dochters, halen de vis van de dag op. Enkele herstellen de netten, andere slijpen de messen om de vis schoon te maken. Het is hard doorwerken als je zo’n vier kilo wil kuisen in een dag. De patroon betaalt hen 10 peso’s per kilo gefileerde vis.

De kinderen scharen zich rond het winkeltje. Er is meer dan één winkel in Playa Bagdad, maar slechts in één geven ze eieren (1 peso het stuk), suiker (20 peso’s de kilo), olie (8 peso’s de kilo) in ruil voor een bon. De vissers werken zich de hele week te pletter. De beslissing in welke winkel inkopen te doen, is dan ook snel genomen : de grote winkel, die van doña Alicia. (¿Welke patroon voorziet een winkel voor zijn arbeiders en verkoopt hen etenswaren op krediet?)

Elke week is er de raya-dag, de dag waarop men de rekening maakt. De gele snapper aan 20 of 30 peso’s de kilo. Andere vis aan 5 of 10 peso’s de kilo. Vermenigvuldigen, optellen. En dan aftrekken.

– “Je moet me nog 3.500 peso’s van vorige week , plus 900 en een beetje van nu. Laat ons afronden op duizend, is dat goed? Oh, en hier 500 peso’s die je kan opdoen

– geef me 900, patroon, om deze week rond te komen. Met 500 zal me dat niet lukken.

– ach, cabroncito. Neem aan maar let op, je schulden verminderen niet.

Rond de winkel dwaalt Het Paard.

Het leven is niets waard

Enkele maanden geleden, verdronk Juan García Guerrero in de zee. Hij liet twee weeskinderen achter, twee dochters van 8 en 9 jaar en een zoontje van 3 jaar. “Toen mijn schoonbroer verdronk, zei de patroon : er kan er nog één sterven. Hij zij letterlijk dat zijn uitrusting (boot, netten en touwen) meer waard is dan een dode visser.” De patroon betaalde de doodskist en de begrafenismis, zo’n 8000 peso’s. De uitrusting kost ongeveer 20 duizend. De weduwe van de visser eiste schadevergoeding voor haar kinderen. De gestorven visser moest de winkel nog 3 duizend peso’s. Toen hij echter al in zijn kist lag, werden er dat plots meer dan 20 duizend, plus 60 peso’s voor de frisdranken die hij op zijn laatste visdag uit de winkel haalde. De weduwe stond op haar recht tot schadevergoeding en stapte naar de advocaat. De patroon betaalde haar uiteindelijk om haar weg te bannen uit Playa Bagdad. Die dag gooiden mannen van Gómez Barrios alle bezittingen van de familie in de stroom. Het huis was sowieso eigendom van de patroon. De kinderen wonen nu bij de grootmoeder. “Hun moeder, mijn dochter, komt elke week. Ze verdient slecht. Ze werkt in een restaurant. Ze zendt wat spullen en geld voor haar kinderen maar we komen niet toe.” Sociale zekerheid is onbestaand. Zogezegd wel, maar niemand is verzekerd.

Angst voor Het Paard

Op 23 november, de dag dat de Andere Campagne Playa Bagdad bezocht, durfde geen enkele visser de micro nemen om de verschrikkelijke situatie aan te klagen. Alejandro Gómez, de patroon, bevond zich ter plekke, in de opslagplaats, en doña Alicia, de patrones, in een huisje naast het restaurant dat als plaats voor de bijeenkomst diende. Onder de aanwezigen bevond zich ook Het Paard. Een grote veertiger. Een man van de maffia, van de narco, aanvoerder om het strand te bewaken. Hij werkt voor Julio Martínez, de rechterhand van Osiel Cárdenas. “Hij is het die voor de afrekeningen zorgt. Ze komen voor iemand en nemen die mee. Ze dekken zijn hoofd af met een vod en doen zijn broek zakken. Ze nemen een grote plank, zo groot (de anonieme informant laat met de handen één meter zien) met een handvat. Met deze slaan ze hem tot de huid openbarst.

– ¿En waarom geven jullie hem niet aan bij de politie?

– Hij (Julio Martínez) is een god. Hij krijgt ons allemaal klein. Ze hebben de politie, de federalen, de marine omgekocht. Zelfs de patroon hebben ze in hun klem.

In Playa Bagdad is “gerechtigheid” onbestaande. Naar wens van de patroon, hanteert Het Paard de harde hand, hard als een plank.

Schakels van zout

Net zoals de landheren in de vorige eeuw zouden gezegd hebben tegen Keneth Turner, zou Alejandro Gómez Barrios zeker niet akkoord gaan met het beeld dat ik weergeef over zijn relatie met de vissers. “Hier forceren we niemand”, zegt hij aan zijn compañeros. “Hij die niet wil, a chingar a su madre (dat hij opdondert)”. Welke slavernij? Waar zijn de sloten en ketens? Muren noch prikkeldraad omringen Playa Bagdad. De open en onbereikbare horizon dient als referentiekader voor het isolement : in het oosten, de zee en in het westen, de woestijn. Rond de polsen hangen geen handboeien. Er hangt een koord over de afgrond om je aan op te hangen. De afgrond om je te ontwortelen, alles op te geven, te vergeten, zelfs je familie, je compañeros, je huis, je netten hoewel die geleend zijn, de zee en de gouden ochtendgloren, metafoor van hoop. De vissers van Playa Bagdad hebben niets. De netten, hun leven, alles is uitgeleend. Ze zien het licht bij de geboorte en sterven, met de vissersnetten in de hand. Bij elke zwemslag ontglipt de oceaan door hun handen.

Epiloog

Een nieuwigheid in de Karavaan is dat er na de sliert wagens van politiekorpsen, militaire en intelligentie-groepen die ons gedurende de reis door het hele land volgden, hier in Tamaulipas ook verschillende wagens zoals die van de begrafenisprocessie ons vergezellen. Voertuigen zonder autoplaten, met gepolariseerde ruiten en op de achterruit stickers van de Santa Muerte (de heilige dood). Uit de autovensters, hangen zware gouden armbanden en dikke goudplaatjes.

Oh, en wat de begrafenisstoet betreft, er was een Junior gestorven, zoon van een capo (drugbaron). Drie dagen geleden ging hij met zijn nieuwe Cherokee over kop. Hij was drie dagen in coma en stierf een dag voor de aankomst van de Andere Campagne. Hij passeerde ons, dood en in tegengestelde richting, met een hele stoet maffiosi op weg naar de begraafplaats.

Vertaald naar het Nederlands door Murielle Coppin

Click here for more from The Other Journalism with the Other Campaign

Read this article in English
Lea Ud. el Artículo en Español
Lisez cet article en français

For more Narco News, click here.